The Travels of the Czartoryski Family to Volhynia, Galicia, and Podolia in 1780 and 1782 in the Memoirs of Their Contemporaries
DOI:
https://doi.org/10.28925/2524-0757.2025.27Keywords:
Prince Adam Kazimierz Czartoryski, travelling, memoirs, Right-Bank Ukraine, Polish-Lithuanian CommonwealthAbstract
The article examines the travels of the Czartoryski family to the south-eastern voivodeships of the Polish–Lithuanian Commonwealth in 1780 and 1782. The analysis is based on the memoirs of Adam Jerzy Czartoryski, Julian Ursyn Niemcewicz, and Jerzy Soroka, which provide valuable insights into the purpose, routes, pace, living conditions, forms of entertainment, and interactions with the local nobility during these journeys. Despite certain idealizations and emotional digressions typical of memoirs, these accounts offer a coherent picture of noble life and travel culture in the late eighteenth century. The study shows that the Czartoryskis’ travels combined practical aims — estate inspections, school visits, appointments of officials, participation in local assemblies — with elements of public representation. Such journeys fulfilled political, social, and symbolic functions, strengthening the family’s authority in the provinces and consolidating the local nobility around the magnate as patron and benefactor. The article interprets these travels as a social and cultural phenomenon that reflected rituals of hospitality, aesthetics of travel, and values of honor and prestige. The preserved descriptions reveal regional features of magnate daily life, especially in Ukrainian lands, where Sarmatian traditions, the memory of Cossack glory, Oriental influences, and openness to European culture coexisted. The travels of the Czartoryski family are presented as part of broader cultural processes in the late Polish–Lithuanian Commonwealth, where traditional and modern elements of noble life interacted. The study highlights magnate mobility as a means of political representation and communication among elites, enriching the understanding of everyday culture and travel practices of the nobility in the eighteenth century.
Downloads
References
Aleksandrowicz, A. (1960). Julian Ursyn Niemcewicz w Puławach. Rocznik Lubelski, 3, 129–156 [in Polish].
Augustyniak, U. (2021). Mieszkańcy Rzeczypospolitej w podróży: ludzie a rzeczy w XVI–XVIII wieku. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 69(3), 373–383 [in Polish].
Budzar, M., & Kovalov, Ye. (2023). Ukrainski mandrivnyky Galagany v zemliakh Cheskoi korony Habsburhiv: reprezentatsiia vrazhen u podorozhnikh naratyvakh seredyny XIX st. [Ukrainian Travelers Galagans in the Lands of the Bohemian Crown of the Habsburgs: Representation of impressions in travel notes of the mid-19th century]. Rukopysna ta knyzhkova spadshchyna Ukrainy, 31, 5–20 [іn Ukrainian].
Budzar, M., & Kovalov, Ye. (Comps.) & Kolesnyk, I. (Ed.). (2019). «My vyikhaly z Sokyryntsiv…»: Trevelohy rodyny Galaganiv. Kyiv: StreamARLine [іn Ukrainian].
Czartoryski, A. (1860). Żywot J. U. Niemcewicza. Paryż [in Polish].
Dąbrowicz, E. (2023). „Kolekcja Niemcewiczowska”. Pożytki dla badacza historii literatury romantyzmu. Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne I Edytorskie, 24(2), 109–127 [in Polish]. DOI 10.12775/SE.2023.0030
Duchińska, S. (Ed.). (1891). Listy Księżny Izabelli z hr. Flemmingów Czartoryskiej do starszego syna Księcia Adama. Kraków [in Polish].
Dysa, K. (2021). Podorozhuvaty, shchob samovdoskonaliuvatysia i prymnozhuvaty blaho liudstva i svoiei krainy: porady Leopolda fon Berkhtolda u konteksti prosvitnytskoho dyskursu [Travelling to Improve Yourself and Increase Common Good of Humankind and Your Country: Recommendations of Leopold von Berchtold in the context of the Enlightenment discourse]. Naukovi zapysky NaUKMA. Istorychni nauky, 4, 5–13 [іn Ukrainian].
Dysa, K. (2024). Kyivska akademiia v podorozhnikh zapyskakhdruhoi polovyny XVIII — seredyny XIX st. [Kyiv Academy in Travelogues of the Second Half of the 18th through Mid-19th Centuries]. Kyivan Academy, 21, 39–54 [іn Ukrainian].
Feduszka, J. (2023). Podróże ordynatów Zamoyskich po Europie w XVII i XVIII wieku. Facta Simonidis, 16(1), 121–147 [in Polish]. DOI: https://doi.org/10.56583/fs.2120
Frączyk, T. (2012). Adam Kazimierz Czartoryski: Biografia historyczno-literacka na tle przemian ideowych polskiego Oświecenia. Kraków [in Polish].
Haletska, Ya. (2021). Julian-Ursyn Niemtsevych: Zhyttievyi shliakh, naukova i hromadsko-politychna diialnist (70-ti roky XVIII — persha polovyna XIX st.). [Julian-Ursyn Niemtsevych: Life, scientific, public and political activities (70s of the 18th — first half of the 19th century)]. Naukovi pratsi Kamianets-Podilskoho natsionalnoho universytetu imeni Ivana Ohiienka: Istorychni nauky, 31, 149–157 [іn Ukrainian].
Hedo А., & Ivaniuk, O. (2025). The image of England in the travelogues and correspondence of Ukrainian travelers of the 19th century. Skhid, 7(3), 37–45 [in English]. DOI: https://doi.org/10.21847/2411-3093.2025.735
Ivaniuk, O., & Chkan, A. (2023). Mista Naddniprianskoi Ukrainy naprykintsi XVIII – u pershii polovyni XIX st. u trevelohakh anhliiskykh mandrivnykiv [The Cities of Transdniprian Ukraine at the End of the 18th — in the First Half of the 19th Century in the Travelogs of English Travellers]. Kyivski istorychni studii, Kyiv Historical Studies, 1(16), 111–120 [іn Ukrainian].
Karpińska, M. (2016). Wokół „Dzienników” księcia Adama Jerzego Czartoryskiego: rozterki edytora. In J. Sikorska-Kulesza (Ed.), Edytorstwo źródeł XIX wieku: problemy teoretyczne i praktyka edytorska (Vol. 1, pp. 67–77). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego [in Polish].
Kitowicz, J. (1925). Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III (M. Janik, Ed.). Kraków [in Polish].
Kowalczyk, M. (2005). Obraz Włoch w polskim piśmiennictwie geograficznym i podróżniczym osiemnastego wieku. Toruń [in Polish].
Kowalski, M. (2012). Życie w ciągłej podróży — początki kariery młodego magnata w czasach Augusta Mocnego według diariusza księcia Michała Kazimierza Radziwiłła. In M. Saczyńska & E. Wółkiewicz (Eds.), Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Społeczne aspekty podróżowania w średniowieczu i w czasach nowożytnych (pp. 499–514). Warszawa [in Polish].
Koźmian, K. (1858). Pamiętniki Kajetana Koźmiana obejmujące wspomnienia od roku 1780 do roku 1815 (Vol. 1, J. Żupański, Ed.). Poznań [in Polish].
Kucharski, A. (2013). Theatrum peregrinandi: Poznawcze aspekty staropolskich podróży w epoce późnego baroku. Toruń [in Polish].
Kupczewska, M. (2023). Itinerarium wojewody kijowskiego Tomasza Zamoyskiego z Kijowa do Zamościa (4–21 listopada 1619 r.) — przyczynek do analizy mobilności magnackiej w epoce nowożytnej. Res Historica: Czasopismo Instytutu Historii UMCS, 56, 151–180 [in Polish].
Łopatecki, K. (2021). Jednostki odległości i szybkość podróżowania w drugiej połowie XVI stulecia w świetle traktatu Blaise’a de Vigenère. Przegląd Historyczny, 112(3), 540 [in Polish].
Mączak, A. (1998). Odkrywanie Europy: Podróże w czasach renesansu i baroku. Gdańsk [in Polish].
Mączak, A. (2001). Peregrynacje. Wojaże. Turystyka. Warszawa [in Polish].
Mączak, A. (2008). Turystyka europejska: Wieki XVI–XIX. Folia Turistica, 19, 5–26 [in Polish].
Niemcewicz, J. (1803). Do Józefa Szymanowskiego [Poem]. In T. Mostowski (Ed.), Pisma różne wierszem i prozą (Vol. 1, pp. 497–505), Warszawa [in Polish].
Niemcewicz, J. U. (1848). Pamiętniki czasów moich: Dzieło pośmiertne (K. Niemcewicz, Ed.). Paryż [in Polish].
Niemcewicz, J. U. (1957). Pamiętniki czasów moich (J. Dihm, Ed.). Warszawa [in Polish].
Pezda, J. (2000). Jerzy Soroka. In Polski Słownik Biograficzny (Vol. 40, p. 507). Warszawa–Kraków [in Polish].
Pezda, J. (2023). „Godłem moim było i będzie zawsze: kraj — jego dobro i jego wola”: Przyczynek do historii rodu Czartoryskich. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne, 150(1), 33. Kraków [in Polish].
Podemski, K. (2005). Socjologia podróży. Poznań [in Polish].
Popiołek, B. (2024). Piwo dla ludzi, wódka dla koni: Szlacheckie regestry drogi w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej. Saeculum Christianum, 31(1), 194–207 [in Polish].
Rogulski, J. (2016). Podróże i mobilność magnata epoki saskiej w świetle księgi skarbowej Pawła Karola Sanguszki z 1726 roku. In A. Teterycz-Puzio, L. Kościelak, & E. Łączyńska (Eds.), Via viatores quaerit: Mobilność społeczna w dziejach krajów Grupy Wyszehradzkiej (pp. 177–196), Słupsk [in Polish].
Sokirko, O. (Ed.). (2024). Ukraina ta susidni zemli v XVIII st. Podorozhi barona fon Kampenhauzena. Zaporizhzhia [іn Ukrainian].
Wierzbowski, T. (Ed.). (1907). Raporty generalnych wizytatorów z lat 1774–1782 (No. 25, pp. 43–47), Warszawa [in Polish].
Zając, G. (2015). Czuły weredyk: Twórczość poetycka Juliana Ursyna Niemcewicza. Kraków [in Polish].
Zaleski, B. (1881). Żywot Księcia Adama Jerzego Czartoryskiego. Poznań [in Polish].
Zamoyski, A. (2024). Izabela the Valiant: The Story of an Indomitable Polish Princess. William Collins [in English].
Żychliński, T. (1886). Złota księga szlachty polskiej (Vol. 8, p. 80). Poznań [in Polish].
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Марія Гайсенюк
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
Authors who publish in this journal retain the right of authorship of the work and give to the journal right of first publication of this work under the conditions of Creative Commons: Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0), which allows others freely distribute the work published with reference to the authors of the original work and the first publication of this magazine.
